Ara do mar. Poesía a Fisterra
Poucos espectadores do solpor en Galicia marítima, por moi lidos que sexan, dan evocado Nova York na outra banda do Océano. A costa enteira de Galicia é Fisterra e nela, cada entrada no mar lévanos a recoñecérmonos como os derradeiros habitantes do mundo noso. Non só a Fisterra de Alexandre Nerium é tal: outros lugares ostentan con dereito e orgullo ese nome, ou semellantes, no globo. E moitos aparecen neste libro. Nós debruzámonos nas altas debrocas e Fisterras de Galicia e mais nas de Cornoalla, de Bretaña, de Irlanda, e invádenos o sentimento de pisar o cabo do que foi e hai no mundo no intre de asistir a entrada do Sol nas augas. Eis a aventura que vos agarda ao mergullarvos neste libro no que Fisterra, a nosa e as outras, fan coro con voces de vivos e defuntos nas que ecoa o pasado de nosoutros e dos irmáns atlánticos aqueloutrados pola perda periódica do Sol. Entre as voces, unha agre. É a de Celso Emilio revoltado: Santo Cristo de Fisterra,
Santo Cristo de Fisterra,
santo da barba dourada,
axúdanos a pasare
a negra noite de España.
X.L. Méndez Ferrín
Pocos espectadores del atardecer en la Galicia marítima, por muy cultos que sean, evocan Nueva York al otro lado del Océano.
Toda la costa de Galicia es Fisterra y en ella cada entrada al mar nos lleva a reconocernos como los últimos habitantes de
nuestro mundo. No sólo la Fisterra de Alexandre Nerium es así: otros lugares llevan con razón y orgullo ese nombre, u otros
similares, en todo el mundo. Y muchos aparecen en este libro. Visitamos los altos acantilados y fisterras de Galicia y más
en los de Cornualles, Bretaña, Irlanda, y nos invade la sensación de pisar el borde de lo que fue y es en el mundo mientras
vemos el Sol entrar en las aguas. Esta es la aventura que te espera cuando te sumerges en este libro en el que Fisterra,
los nuestros y los demás, cantamos a coro con las voces de los vivos y de los muertos en el que el pasado de nosotros y de
los hermanos atlánticos que hemos quedado solo por la pérdida periódica de los ecos del Sol. Entre las voces, una agria.
Es la de Celso Emilio sublevado: Santo Cristo de Fisterra,
Prólogo: Mendez Ferrin
LIMIAR
Alexandre Nerium pertence a aqueles salseiros poéticos que, fascinando xeracións coma area, se mesturan no soño e teñen de protagonista un mar que apouca os homes. Poeta e nauta Alexandre, os seus versos, sen se asemellar na forma, son irmáns dos de Paio Gomez Chariño e do Beowulf, da Navigatio Brandanis. Participa, o pulo poético de Alexandre Nerium, das goldrías do mar de Bernardino Graña e mais das ondas roleiras de Antón Zapata. Poeta abordo, é Alexandre. E el non é poeta, ou personaxe poético, triste e namorado en terra e ollando para o mar coma espello turbulento do propio sentir. Eses que o fan non son Nerium; senón os casos de Roi Fernández nas súas altas debrocas e máis do Meendiño que se adovía coma rapariga no encher da maré de San Simión a causa do cío venéreo.
Alexandre é poeta doutra condición. El navega e mata peixe, en boa hora. E sementa a terra con palabras e riquiloquios propios de cubertas e tillas e peiraos de pesca e máis nas tascas das vilas mariñeiras coma aquela na que o citado Bernardino situara, para a eternidade, un gato filósofo. Poeta alto, náutico; iso é Alexandre Nerium a quen a lingua literaria nosa lle debe o favor dunha transfusión marítima en forma de poemas vivificadores e ousados. Léndoo non podemos deixar fora do recordo a Manuel Antonio. No Ourense da miña infancia, moitas leguas mar adentro, Fisterra era o sitio de onde viñera o Cristo que nos metía medo nunha capela fantasmagórica e fastuosa de Domingo Antonio de Andrade. Fisterra chámase así porque, se poñemos os ollos a Ueste notamos ás nosas costas a presenza de Eurasia formidable. Cando o Sol se pon na corda do horizonte, a emoción apodérase de nós, aínda se estamos instruídos en xeografía.
Poucos espectadores do solpor en Galicia marítima, por moi lidos que sexan, dan evocado Nova York na outra banda do Océano. A costa enteira de Galicia é Fisterra e nela, cada entrada no mar lévanos a recoñecérmonos como os derradeiros habitantes do mundo noso. Non só a Fisterra de Alexandre Nerium é tal: outros lugares ostentan con dereito e orgullo ese nome, ou semellantes, no globo. E moitos aparecen neste libro. Nós debruzámonos nas altas debrocas e Fisterras de Galicia e mais nas de Cornoalla, de Bretaña, de Irlanda, e invádenos o sentimento de pisar o cabo do que foi e hai no mundo no intre de asistir a entrada do Sol nas augas. Eis a aventura que vos agarda ao mergullarvos neste libro no que Fisterra, a nosa e as outras, fan coro con voces de vivos e defuntos nas que ecoa o pasado de nosoutros e dos irmáns atlánticos aqueloutrados pola perda periódica do Sol. Entre as voces, unha agre. É a de Celso Emilio revoltado:
Santo Cristo de Fisterra,
santo da barba dourada,
axúdanos a pasare
a negra noite de España.
X.L. Méndez Ferrín
Poermas
El embravecido mar de Finisterre lanzaba sus verdes y espumosas olas contra los peñascos que rodeaban el antiguo santuario de Nuestra Señora de la Barca.
O embravecido mar de Fisterra guindaba as súas verdes e escumosas ondas contra os penedos que rodeaban o antigo santuario da Nosa Señora da Barca.
La hija del mar
Rosalía de Castro
Eis aquí, quase cume da cabeça
De Europa toda, o Reino Lusitano,
Onde a Terra se acaba e o Mar começa,
E onde Febo repousa no Oceano.
Os Lusíadas
Luis de Camões
Certo que nos sentimos celtas; pero máis que pensar nos invasores que nos deron o pulo xenésico da nosa unidade espritual, pensamos nas afinidades étnicas que nos asemellan a outros pobos do atlántico que viven nos Fisterres: irlandeses, galeses, bretóns, etc. E tales sinos diferenciaes atribuímolos ao poder creador da Terra Nai, molde que nos vai facendo á súa imaxe e semellanza.
Sempre en Galiza
Alfonso Daniel Rodríguez Castelao
finisterre abracei-o e disse, esta então é a Ilha prometida? Fez que sim com a cabeça. Há muito eu devia-lhe a visita, cruzar o mar, aproximar-me dos relevos da Ilha, juntos haveríamos de comer do mesmo pão.
O calor das coisas
Nélida Piñón
Ramón Suárez Picallo
(Veloi, Sada, 1894 – Bos Aires, Arxentina, 1964)
ATURUXOS EN EL MAR
Salseiro que vas bicar
A costa de Finisterra
¿Quen poidera ir n’o teu lombo
Para morrer cabo dela?
Cant’o seu dolor
Dexádeo cantar,
Lembr’o seu amor
Da veira do mar.
Ano 1926
Urbano Lugrís
(A Coruña,1908 –Vigo, 1973)
NAS TERRAS DO LESTE
III
Ou, costas con brétema, de raro misterio;
con touros rituales nos cumios do Nerio.
¡Terras de Fisterra, na marca da Terra,
que a grego e fenicio namora, e aterra!
De Balada de los mares del norte
(Alvarellos Editora, 2008)
Luz Pozo Garza
(Ribadeo, 1922 – A Coruña, 2020)
SOLPOR
Recoñezo este vento e esta terra
na promisión dun mar en procura da luz
Están tamén os bosques da intemperie
igual cós nosos cando entraban no inverno
Pero estas son as albas desfelices
porque ti non acordas xunta min
Nas Fisterras divinas onde talvez transitas
contemplarás amor
esa aurora primeira esclarecida
Mentres aquí en Irlanda
algún solpor remoto
vai deixando nos ollos un exilio
de sombras desvalidas que nos cercan,
nos cercan
Pero pasan as aves
e escriben unha páxina de amor
na alucinada carta da memoria
De As arpas de Iwerddon
Uxío Novoneyra
(Parada de Moreda, Seoane, 1930 – Santiago de Compostela, 1999)
XA non sei polo que veño
xa non sei ó que me ateño
se é rota cinguida ou solta
xa non sei se é ida ou volta.
Xa non sei se é por Santiago
xa non sei se son un vago
nin se son un pelegrín
nin se esto é peregrinar
xa non sei polo que vín
antes era por chegar
agora é polo camín.
DESPOIS que a de Lugo fago
e de chegar a Santiago
a pelerinax n-acabo
sin pasar ó mesmo cabo
sin ir ó cabo da Terra
a Padrón Noia e Fisterra.
E antes de a volta faga
tamén ate a Sé de Braga.
De Arrodeos e desvíos do Camiño de Santiago e outras rotas
Xohana Torres
(Santiago de Compostela, 1931 – Vigo, 2017)
FISTERRE
Terra que te anordestas, Fisterre,
agulla nesas redes, nesas augas,
Fisterre que teces remuíños.
Fuches esganado corpo que creceu. Adiantouse
cal pasadoiro longo, entre os peixes, nos paus dos pataches.
Déronche nacre e pérolas.
E tamén mouchos. Mouchos parideiros de morte:
Corpos irtos, fedentos, heroes, si,
vomitados nas covas onde choupa con eles o mar do teu fastío.
Enxiva da península, prisioneira na ucha dun menhir,
tiveche moito tempo a lealdade, o fastío de facho.
Agora choras… Encólleste… Non quedan xa sereas
nin reiseñor sequera, cabo do teu oído.
(Di: ¿É preguiza aquilo polo que o teu leme
non randea searas nin mapoulas?)
Farache o tempo mendrugo de miñoca. Ou cónchega
coas caveiras de tanto homiño morto.
Ai, Deus, aquel rapaz que quixen, está pois augacento
pra levedar a broa do Fisterre sinistro.
De Do sulco
Valoraciones
No hay valoraciones aún.